EMMAVAAS

Emmavaas, 2015, foto Paulus de Beer

Op het Emmaplein, in het driehoekige grasperkje, staat een sierlijk gevormde smeedijzeren bloemenvaas. Een standaard, versierd met veel krullen met daarop goudkleurige bolletjes en bloemen aan de voet en aan de bovenkant. Daar bovenop rust een brede schaal. In het midden van de schaal prijkt in een ijzeren houder met daarin een vaas.

De Emmavaas is een gedenkteken in Schiedam geplaatst ter gelegenheid van de inhuldiging van koningin Wilhelmina in 1898 en als eerbetoon aan Emma, haar moeder en koningin-regentes der Nederlanden die vanaf 1890 sinds de dood van koning Willem III het koninklijk gezag waarnam.

Wanneer en waarom
Op 31 augustus 1898 bereikt prinses Wilhelmina, overgrootmoeder van Willem-Alexander, de leeftijd van achttien jaar. Een week later wordt zij in de Nieuwe Kerk te Amsterdam ingehuldigd als koningin waarna zij de troon bestijgt. De hele vaderlandse bevolking en die van de overzeese koloniën in Oost en West vieren feest.

In Schiedam laat men zich evenmin onbetuigd. Een aantal bewoners  van het Singelkwartier was op het idee gekomen om ter gelegenheid van de verjaardag en de troonsbestijging van Wilhelmina zich als wijk te profileren. In het inhuldigingsjaar werd met het Singelkwartier het gebied bedoeld tussen Rotterdamsedijk en de rooms-katholieke Singelkerk (1881) – nu de Liduina Basiliek - plus de aan dit traject liggende zijstraten en een verzameling hofjes met zeer eenvoudige huisjes.

Bloemenvaas
De initiatiefnemers boden burgemeester Versteeg en zijn gemeentebestuur een smeedijzeren bloemenvaas aan uit naam van en bekostigd door de bewoners, onder de voorwaarde dat de gemeente die zou onderhouden en de kosten voor haar rekening zou nemen. Het gedenkteken was ontworpen en gemaakt door de kunstsmederij van een van de initiatiefnemers, G.J. Vincent, uit wiens fabriek ook de fontein op het Haagse Binnenhof afkomstig is.

Oorkonde
Onder de Emmavaas, werd in een metalen koker een oorkonde van de aanbieding ingegraven, waarvan een tweede exemplaar in het gemeentearchief van Schiedam wordt bewaard. Aangezien de vaas in de loop der jaren is verplaatst is het de vraag of de koker nog op de oude plek ligt of is ingegraven op een andere plek.

Het kunstwerk was bedoeld als eerbetoon en symbool van trouw aan Wilhelmina, de nieuwe koningin. Daarom had het ‘Comité van het Singelkwartier’, zoals de initiatiefnemers zich noemden, de vaas het liefst geplaatst op een ‘Wilhelminaplein’. Maar een plein met die naam was al aan de buurt de Gorzen vergeven zodat er iets anders moest worden bedacht.

Wilhelminavaas

Emmavaas, 1898,met versiering aanbieding, maker onbekend

Het creatieve bestuur onder leiding van de hoofdredacteur van de Schiedamsche Courant was gelukkig op de situatie voorbereid. Aan de Singel lag, en ligt nog steeds ter hoogte van de monumentale herenhuizen, het driehoekige Emmapleintje.
Daarom werd als standplaats van het gedenkteken ter gelegenheid van de troonsbestijging van Wilhelmina gekozen voor het kleine plein dat genoemd was naar haar moeder. Zo eerde het Singelkwartier ook koningin-moeder Emma en werd het kunstwerk naar háár vernoemd. De Emmavaas had natuurlijk Wilhelminavaas moeten heten.
 
Vaas en schildjes

Op foto's in de beeldbank van het archief van de gemeente Schiedam is te zien dat de

Emmavaas, 1980, foto A. de Haan

vaas bovenin al een lange tijd ontbreekt, in ieder geval sinds 1969 maar waarschijnlijk al eerder. Onderdeel van de opknapbeurt in 2015 is het terugplaatsen van de vaas in de houder. 

Op de standaard waren vier schildjes bevestigd, deze zijn helaas na de restauratie in 1980 verdwenen en waarschijnlijk gestolen.

Uit een artikel in het mededelingenblad "Het Stadhuis meldt", geschreven door G. van der Feijst valt op te maken wat er op de schildjes stond: ".....waaraan een viertal schilden prijken door den kunstschilder Van Geldrop te Rotterdam beschilderd met het wapen van Nederland, van Oranje-Nassau en van Schiedam, terwijl het vierde schild de jaartallen 1880-1898 draagt omgeven door een Oranje-krans."  Het zou het gedenkteken weer compleet maken wanneer ook de schildjes worden teruggeplaatst.

Schildjes

Bronnen
•    Inhuldiging H.M. Koningin Wilhelmina, Officiële Feestwijzer van de feestelijkheden te Schiedam, 30 Augustus – 3 September 1898. Uitgave van de Schiedamsche Courant. (Gemeentearchief Schiedam).
•    Schiedamsche Courant, 1 september 1898. (Gemeentearchief Schiedam).
•    Het stadhuis meldt, jaargang 1969, nr. 3 en 4, G. van der Feijst. (Gemeentearchief Schiedam).